Không Phải Gen Z Khó Chiều, Mà Là Lãnh Đạo Chưa Thích Nghi Kịp
“Gen Z nhảy việc liên tục”, “Gen Z không chịu được áp lực”, “Gen Z đòi hỏi quá nhiều”… Đó là những lời phàn nàn quen thuộc mà chúng ta thường nghe trong các văn phòng làm việc vào năm 2025. Nhiều nhà quản lý thuộc thế hệ đi trước cảm thấy bế tắc, cho rằng thế hệ trẻ ngày nay thật “yếu đuối” và “khó chiều”. Nhưng nếu chúng ta tạm gác lại những định kiến và nhìn sâu hơn, phải chăng vấn đề không nằm ở Gen Z, mà nằm ở chỗ chiếc áo quản lý đã trở nên quá chật so với sự lớn mạnh và khác biệt của thế hệ lao động mới? Bài viết này sẽ không đi theo lối mòn chỉ trích, mà sẽ cùng bạn giải mã “hệ điều hành” của Gen Z và gợi mở những phương thức lãnh đạo hiệu quả, giúp biến những “xung đột thế hệ” thành sức mạnh tổng hợp.
Giải Mã “Hệ Điều Hành” Của Gen Z – Tại Sao Họ Khác Biệt?
Để làm việc với Gen Z hiệu quả, trước hết, chúng ta cần hiểu rằng họ không phải là một phiên bản trẻ hơn của các thế hệ trước. Họ được định hình bởi một bối cảnh xã hội, công nghệ và kinh tế hoàn toàn khác biệt.
Họ là thế hệ “công dân số” thực thụ, lớn lên với chiếc điện thoại thông minh trên tay và Internet là một phần không thể thiếu của cuộc sống. Điều này tạo ra một phản xạ tự nhiên với sự tức thời. Họ quen với việc nhận được “like” ngay sau khi đăng một tấm ảnh, quen với việc tìm kiếm bất kỳ thông tin nào trong vài giây. Do đó, việc phải chờ đợi một năm để có kỳ đánh giá hiệu suất hay gửi một email và không nhận được phản hồi trong nhiều ngày là điều khó hiểu và gây nản lòng. Họ khao khát sự minh bạch và phản hồi liên tục.
Họ cũng là thế hệ chứng kiến sự bất ổn của kinh tế toàn cầu, sự trỗi dậy của kinh tế chia sẻ (gig economy) và mô hình làm việc tự do. Đối với họ, sự trung thành mù quáng với một công ty duy nhất không còn là một giá trị cốt lõi. Thay vào đó, họ trung thành với sự phát triển của chính bản thân mình. Việc họ “ngắn hạn” hay “nhảy việc” thực chất là một chiến lược thông minh để tích lũy kỹ năng, trải nghiệm và xây dựng một sự nghiệp linh hoạt, có khả năng chống chịu tốt hơn với những biến động trong tương lai.
Quan trọng hơn cả, Gen Z được thúc đẩy mạnh mẽ bởi mục đích và sự chân thực. Họ muốn biết công việc của mình có ý nghĩa gì, đóng góp như thế nào cho một mục tiêu lớn lao hơn. Họ có thể nhận ra sự giả tạo và những lời hứa sáo rỗng của doanh nghiệp một cách nhanh chóng. Họ cần một người lãnh đạo truyền cảm hứng về “tại sao”, chứ không chỉ là một người quản lý ra lệnh “làm cái gì”.
Lối Mòn Tư Duy Của Lãnh Đạo Kiểu Cũ – Nguồn Cơn Của Xung Đột
Sự xung đột nảy sinh khi một “hệ điều hành” Gen Z hiện đại được cài đặt vào một “phần cứng” quản lý đã lỗi thời. Lãnh đạo chưa thích nghi kịp thường mắc kẹt trong những lối mòn sau:
- Quản lý dựa trên sự hiện diện, không phải kết quả: Tư duy “phải có mặt ở văn phòng từ 9 giờ sáng đến 5 giờ chiều” mâu thuẫn trực tiếp với mong muốn làm việc linh hoạt và được đánh giá dựa trên hiệu suất thực tế của Gen Z.
- Giao tiếp một chiều, từ trên xuống: Mô hình sếp nói, nhân viên nghe không còn phù hợp. Gen Z mong muốn được đối thoại, được đóng góp ý kiến và được tham gia vào quá trình ra quyết định.
- Phản hồi một năm một lần: Việc chờ đợi kỳ đánh giá cuối năm để góp ý là quá chậm. Gen Z cần những góp ý nhỏ, kịp thời và liên tục để điều chỉnh và phát triển nhanh hơn.
- Coi trọng kinh nghiệm hơn tiềm năng: Nhiều nhà quản lý quá đề cao thâm niên mà bỏ qua những ý tưởng mới mẻ, đột phá mà Gen Z có thể mang lại.
Khi những kỳ vọng và phong cách làm việc có sự khác biệt quá lớn, việc nhân viên mất động lực và cảm thấy không thuộc về là điều khó tránh khỏi.
“Sổ Tay” Quản Trị Gen Z Hiệu Quả – 3 Chìa Khóa Mở Lối Thành Công
Vậy, đâu là con đường để lãnh đạo thích nghi và khai phá tiềm năng to lớn của thế hệ này? Câu trả lời không nằm ở những công cụ phức tạp, mà ở sự thay đổi trong tư duy, tập trung vào 3 chìa khóa vàng sau:
1. Sự Công Nhận Liên Tục – “Nhiên Liệu” Cho Động Lực
Trong thế giới số mà Gen Z đang sống, sự công nhận diễn ra tức thời. Một cú “like”, một “comment” tích cực chính là nguồn nhiên liệu nuôi dưỡng sự tự tin và động lực. Hãy mang tinh thần đó vào môi trường công sở. Thay vì những lời khen chung chung cuối năm, hãy thực hành việc công nhận nhân viên một cách thường xuyên, cụ thể và chân thành.
Một lời cảm ơn trong cuộc họp nhóm sau khi họ hoàn thành tốt một nhiệm vụ. Một tin nhắn nhanh trên kênh chat của team: “Slide báo cáo em làm hôm nay rất chuyên nghiệp, cảm ơn em!”. Hay đơn giản là việc ghi nhận nỗ lực của họ, ngay cả khi kết quả chưa hoàn hảo: “Anh thấy em đã rất nỗ lực tìm hiểu vấn đề này. Dù chưa thành công nhưng anh đánh giá cao tinh thần đó. Chúng ta cùng xem lại nhé!”. Sự công nhận kịp thời cho thấy công sức của họ được nhìn thấy và trân trọng, điều này có giá trị hơn rất nhiều so với một khoản thưởng lớn nhưng đi kèm với sự im lặng trong suốt cả năm.
2. Trao Quyền Có Định Hướng – “Sân Chơi” Cho Sự Sáng Tạo
Trao quyền cho Gen Z không có nghĩa là bỏ mặc họ tự bơi. Họ không muốn bị vi quản lý, nhưng họ cần sự định hướng rõ ràng. Mô hình Quản trị theo Mục tiêu & Kết quả (OKR) là một công cụ tuyệt vời cho việc này. Hãy cho họ biết mục tiêu cuối cùng là gì (Objective) và kết quả cần đạt được để đo lường thành công (Key Results). Còn việc “làm như thế nào” để đạt được kết quả đó, hãy tin tưởng và trao cho họ không gian để sáng tạo và thử nghiệm.
Hãy biến mình thành một người huấn luyện (coach) thay vì một người giám sát. Công việc của bạn là cung cấp nguồn lực, loại bỏ các rào cản và đưa ra lời khuyên khi họ cần. Hãy tạo ra một môi trường an toàn, nơi họ có thể mắc lỗi và học hỏi từ những sai lầm đó. Khi được trao quyền trong một khuôn khổ có định hướng, Gen Z sẽ bộc lộ khả năng giải quyết vấn đề và tinh thần làm chủ đáng kinh ngạc.
3. Sự Linh Hoạt Thực Chất – Tôn Trọng Con Người Toàn Diện
Đối với Gen Z, linh hoạt trong công việc không phải là một đặc quyền, mà là một kỳ vọng cơ bản. Sự linh hoạt này không chỉ dừng lại ở việc cho phép làm việc từ xa. Nó còn là sự linh hoạt về thời gian làm việc, miễn là đảm bảo hiệu quả và kết quả công việc. Nó là sự linh hoạt trong con đường phát triển sự nghiệp, cho phép họ tham gia các dự án chéo, học hỏi các kỹ năng mới không hoàn toàn liên quan đến chuyên môn chính.
Quan trọng hơn, đó là sự linh hoạt trong tư duy của người lãnh đạo – thấu hiểu và tôn trọng rằng nhân viên của mình là một con người toàn diện, có cuộc sống cá nhân, có những mối quan tâm và cả những vấn đề về sức khỏe tinh thần. Việc xây dựng một văn hóa cởi mở, nơi nhân viên có thể thẳng thắn chia sẻ về tình trạng của mình và nhận được sự hỗ trợ thay vì phán xét, chính là cách tốt nhất để giữ chân Gen Z và xây dựng một đội ngũ khỏe mạnh, bền vững.
Lời Kết: Thay Đổi Cùng Nhau Để Cùng Nhau Phát Triển
Gen Z không phải là một thế hệ “khó chiều” cần được “sửa chữa”. Họ là những người đưa tin, mang đến một làn gió mới và báo hiệu sự thay đổi tất yếu của môi trường làm việc trong tương lai – một tương lai linh hoạt, minh bạch, tốc độ và đầy ý nghĩa hơn. Cuộc đối thoại về khác biệt thế hệ không nên là một cuộc chiến, mà là một cơ hội để học hỏi lẫn nhau. Thay vì cố gắng thay đổi họ, những nhà lãnh đạo và đồng nghiệp khôn ngoan sẽ chọn cách thay đổi cùng họ, thích nghi và cùng nhau kiến tạo nên một cách làm việc tốt hơn. Và trong sự thay đổi đó, tất cả chúng ta, dù thuộc thế hệ nào, cũng sẽ tìm thấy sự phát triển và thành công.
>>> Xem thêm bài viết: Quản Trị Nhân Sự Hiện Đại: Bí Quyết Gắn Kết Đội Ngũ Hiệu Quả Trong Môi Trường Làm Việc Linh Hoạt
Tìm hiểu thêm về các dịch vụ của KOS tại đây!
GIỚI THIỆU VỀ K-OUTSOURCING
Công ty cổ phần Giải pháp nhân sự và Tư vấn đầu tư K-Outsourcing Việt Nam là đối tác uy tín trong lĩnh vực cung cấp dịch vụ cho thuê lại lao động và giải pháp nhân sự cho các doanh nghiệp với hệ sinh thái hỗ trợ nâng cao. Các dịch vụ của K-Outsourcing bao gồm: Tuyển dụng lao động, cho thuê lại lao động, payroll, tư vấn phát triển nguồn lực.
Tìm hiểu thêm về K-Outsourcing: K-Outsourcing Việt Nam
